Muurreclames in Kampen

Rond 1900 bedachten middenstanders een nieuwe manier van reclamemaken in de vorm van muurschilderingen. Deze muurreclames hadden grote gevolgen voor het stadsbeeld omdat ze op veel panden verschenen.

Waren de mensen destijds doorgaans weinig enthousiast, tegenwoordig zijn de muurreclames cultureel erfgoed. Het fenomeen van de geschilderde muurreclames kende zijn hoogtij in de periode tot 1940. Gespecialiseerde reclameschilders brachten de schilderingen meestal aan op gestucte wanden en soms direct op de baksteen. Door de opkomst van andere vormen van reclame, raken de muurreclames na de vijftiger jaren van de vorige eeuw in verval. Enkele decennia later realiseert men zich pas de waarde van dit jonge erfgoed. Zo ook in Kampen waar – onder de titel Fresco’s van de middenstand – vanaf de jaren tachtig begonnen wordt met inventariseren en restaureren van de oude muurreclames. ‘V.d. Put’s beschuit, is kracht Beschuit’ op de hoek van de Oudestraat-Kerkstraat is in 1983 de eerste herstelde muurreclame in Kampen. Inmiddels zijn er een dertigtal fresco’s gerestaureerd. Meer informatie hierover is te vinden op de website van de Stichting Stadsherstel Kampen.

Muurreclame Heineken Kampen Unieplein

Op de zijgevel van Café De Unie op het Unieplein in Kampen is de reclame van Heineken Bier teruggebracht. In ossenbloed-rood staat te lezen ‘Heineken’s Bier het meest getapt’. Heineken heeft het herstel van deze reclame destijds mede gefinancierd.

Op de achtergrond zie je het Schepentorentje en de Nieuwe Toren met het mooie Hemony Carillon, dat vaak in Kampen te horen is. In het Oude Raadhuis is het Stedelijk Museum gevestigd.

Muurreclame Peddemors Kampen

Op de hoek van de Oudestraat 95/ Koldenhovensteeg bevindt zich de muurreclame van Peddemors Herenmodes. Er wordt tevens reclame gemaakt voor Falcon Regenjassen. Deze reclame was één van de eerste reclames die zijn gerestaureerd.

In de volksmond heette de eigenaar van deze modezaak “Pettemors”. Dat kwam omdat veel Kampenaren bij hem een pet kochten.

In de  Koldenhovensteeg vind je ook een aantal fraai gemetselde steunbogen.

Muurreclame Behangselpapier Kampen

Op de hoek van de Oudestraat 75 en de Lampetsteeg vind je een unieke muurreclame van 7 meter hoog. Op de zeven meters heeft de schilder een typische reclame, die eruit ziet als een rol behangpapier opgebracht.

In 2009 is de reclame in opdracht van Stichting Stadsherstel Kampen weer in ouder luister hersteld.

Muurreclame Balmoral Kampen

De gevelreclame van Balmoral is aangebracht op een voormalige personeelstoegang van de sigarenfabriek Smit en Ten Hove. De firma Smit en Ten Hove vestigde zich in 1896 aan de Oudestraat. Het huidige fabriekscomplex aan beide zijden van Breedesteeg is in het eerste kwart van 20ste eeuw in fasen ontstaan naar ontwerp van Kamper architect Broekema. De sigarenfabriek was tot eind jaren 70 van de 20e eeuw in dit gebouw gevestigd.

De voormalige sigarenfabriek werd in 1996 met medewerking van Stichting Stadsherstel Kampen omgebouwd tot een winkelbestemming met daarboven appartementen.

Muurreclame Kok en Ten Katen Kampen

Op de hoek van de Geerstraat 15 en de Hofstraat vind je twee reclames op de zijgevel in de Hofstraat. De bovenste reclame is van de Firma Ten Katen die onder meer hoeden en petten verkocht. De onderste is van uitgeverij J.H. Kok die als boekdrukker destijds is begonnen in de Hofstraat op nummer 21.

In 2009 zijn deze reclames door Stichting Stadsherstel, na het terugbrengen van de reclames in 1978,  opnieuw gerestaureerd.

Muurreclame De Korenschoof en bakkerij Siemerink

Muurreclame De Korenschoof
Op de hoek van Geerstraat 25 en de Boven Nieuwstraat vind je de reclame van banketbakkerij De Korenschoof en bakkerij Siemerink De eigenaar van De Korenschoof was bakker Stoffer.  De herstelde muurreclame werd in 1997 onthuld door burgemeester Kleemans en Mia Stoffer, de oud-eigenaar van bakkerij De Korenschoof. Tot 1978 runden mevrouw Stoffer en haar man de bakkerij. In 2014 is de vervaagde reclame opnieuw door Stichting Stadsherstel op kleur gebracht.

Muurreclame Siemerink
Bij het in originele staat terugbrengen van deze muurreclame heeft mevrouw De Goede geholpen. Haar grootvader Siemerink kwam rond 1900 uit Rijssen naar Kampen om bij bakkerij Lunenberg aan de Geerstraat het vak te leren.

J.D.berghuijs muurreclame Kampen

In 2009 is de reclame Berghuijs op de hoek van de Oudestraat 2 en het Muntplein hersteld. De lijst waarin de reclame is aangebracht was door de tand des tijds aangetast en is nu het aanzien weer meer dan waard.

De Stichting Lichtstad Kampen heeft de reclame vervolgens in de schijnwerpers geplaatst, waardoor ook bij avond de reclame een blikvanger is, zeker omdat de verlichting helemaal de sierlijke lijst volgt.

Op de plek van de Berghuijsreclame was eerder ook de reclame van een kapper.

In het pand Oudestraat 2 waren in het verleden meerdere winkels gevestigd. Onder meer Zeger de Haan & Co die in het pand wijnen, likeuren, bieren en minerale wateren verkocht, een kapper en de wereldwinkel. Thans is er een makelaar in gevestigd.

Muurreclame Bussink Koek

Op de hoek van de Venestraat 2 en de Burgwal is een reclame te zien van de Deventer koekenbakker Bussink. Destijds steunde Bussink’s koekfabriek de restauratie van deze reclame met een royale gift. Het logo van Bussink is al meer dan 400 jaar oud. Op Open Monumentendag 1994 werd de reclame onthuld door burgemeester Kleemans en burgemeester Sonne van het Deense plaatsje Naskov. Uit de gildeboeken van de vroegere Hanzestad Deventer blijkt dat Jacob Bussink in 1593 zijn bakkerij begon onder de naam “In de van oudsher gekroonde Allemansgading”. Het bedrijfje was geheel gespecialiseerd in Deventer koek. Rond 1910 startte men ook met ontbijtkoek. Het bedrijf groeide vooral halverwege de 20e eeuw door overnames van diverse locale concurrenten. In 1952 verhuisde Jb. Bussink’s Koninklijke Deventer Koekfabrieken N.V. vanuit het centrum naar de Hanzeweg aldaar. In 1973 werd het bedrijf overgenomen door J. Lyons & Co., waarna Bussink in 1975 werd toegevoegd aan de Hooimeijer Groep. De merknaam Bussink bleef bestaan.

Muurreclame Huis de witte Swane Kampen

Op de hoek van de Vloeddijk 8 met de Graafschap bevindt zich een bord met daarop de tekst “huis de witte swane”. Deze naam is bedacht door een van de vorige eigenaren. Deze heeft de naam hoogstwaarschijnlijk geïnspireerd vanwege het feit van het pand dichtbij de Zwanenbrug ligt. Deze brug ontleent zijn naam weer aan het feit dat de poort die voor de 14de eeuwse stadsuitbreiding op de Burgwal voor de Venestraat stond.

Muurreclame Bensdorp cacao en echte Kamper kruidkoek

Boven de etalages van tweewielerhoek Reinier aan de Graafschap bevinden zich aan de zijgevel in de Bregittenstraat twee reclames. Het gaat om een reclame van de echte Kamper kruidkoek en Bensdorp’s cacao en chocolade. De reclames mochten destijds alleen worden hersteld wanneer het aanwezige raam werd vervangen door muurwerk. Zoals te zien is, is het raam in de zijgevel dichtgemaakt en de muurreclame hersteld. De muurreclame bevat Jugendstil kenmerken.

Muurreclame Kanis en Gunninks koffie en thee

De verflaag op de zijgevel van Graafschap 28 (het huis met de dolfijnen) bedekte in 1997 de grote muurreclame van Kanis en Gunnink. Met toestemming van de huiseigenaar werd de gevelreclame in ere hersteld. De restauratie werd financieel ondersteund door Douwe Egberts. In 1997 onthulden burgemeester Kleemans en nazaten van Kanis en Gunnink deze muurreclame. Op de foto het rijksmonument, het huis met de dolfijnen. In de cultuurhistorische atlas van Overijssel wordt het monument als volgt omschreven: Hoekhuis met in jaartalstenen 1663 gedateerd en door een driehoekig fronton bekroonde pilastergevel. Natuurstenen sierdelen in de vorm van dolfijnen als klauwstukken, voluten als schouderstukken, cartouches rond de ovale zolderlichten en festoenen op de borstweringen, XIXd winkelpui. In 2015 is de reclame die beschadigd was door een balk en een scheur in de muur door St. Stadsherstel weer hersteld.

Muurreclame bakker Vermeij Kampen

Aan de Vloeddijk 46 op de hoek van de Cellebroedersweg treft u bakkerij Rene Vermeij. Deze bakker heeft in 2008 zijn naam aan de zaak gegeven. Daarbij bleef de reclame van de vorige bakker gespaard. Tot 2008 was het namelijk bakkerij Klappe. Ook de mooie “chocoladeleters” geven inmiddels de naam van Vermeij weer. Voor Vermeij van bakker Klappe de zaak overnam was het bakkerij Hallie die hier Kamper specialiteiten verkocht, zoals autentieke Kamper kruidkoek en de Kamper roggebroodjes.

Muurreclame Kamper Uien Zalsman

Muurreclame voor het boekje “Kamper uien” geschreven door door Jan Jacob Fels (1816-1883) in Kampen

Muurreclames Potkamp en Van Dooren

Muurreclames Kalverhekkenweg

Aan de Kalverhekkenweg 6 zijn in 1995, door de toenmalige eigenaar van het pand, een tweetal muurreclames hersteld.

Het betreft een muurreclame die verwijst naar de paardenslagerij J.L. van Dooren die vroeger aan de Kalverhekkenweg 20 was gevestigd. Deze slager was in Kampen beroemd vanwege zijn paardenworst.

De tweede muurreclame die hier te zien is, vestigt de aandacht op de Rijwiel- en Bromfietsherstelplaats van E. Potkamp die toentertijd 50 meter verderop was gevestigd aan de Groenestraat 250. Ook wordt de aandacht gevestigd op de bekende merken die deze rijwielhandelaar verkocht en dus ook kon repareren.

Muurreclame Van der Puts Beschuit

Van der Put’s Beschuit is Kracht Beschuit

Bakker Van der Put moest opboksen tegen Verkade en andere grote namen in de beschuitindustrie, die de markt beheersten. Onder het bakken bedacht hij voor zijn product de aanprijzing “Van der Put’ s Beschuit is Kracht Beschuit”. De gevelreclame van Van der Put is de eerste waarvan de gemeente Kampen begin jaren 80 van de 20e eeuw de restauratie financierde. Het is een eerbetoon aan de kleine ondernemer die vocht voor zijn lokaal product. De restauratie is destijds verzorgd door Schildersbedrijf Slik.

Deze reclame was de eerste reclame die onder toeziend oog van het Comité Muurreclames Kampen is hersteld.  Het CMK werd op 31 december 2003 opgeheven. Per 1 januari 2004 nam Stichting Stadsherstel Kampen de zorg voor de muurreclames op zich.

Muurreclame Melkfabriek De Delta Kampen

Op de hoek van de Oudestraat 232 / Schapensteeg zat vroeger melkhandel Van Mierlo. Hij betrok zijn melkproducten van de cooperatieve melkfabriek “De Delta”. Deze melkfabriek was gevestigd aan de IJsseldijk. Sinds oktober 2002 prijkt aan de zijgevel van Oudestraat 232 weer de muurreclame van Cooperatieve fabriek van melkproducten De Delta. De schildering was in 1982 onder de muurverf verdwenen nadat de melkhandel van Nars en Truus van Mierlo de deur sloot en er een grootscheepse verbouwing plaatsvond.

Muurreclames Kampen over elkaar geschilderd

Op de hoek van de Oudestraat 214 met de Botervatsteeg zijn drie over elkaar geschilderde muurreclames te vinden. De drie zijn nu nieuw naast elkaar geschilderd, maar ook de oude is bewaard gebleven. De drie oude reclames werden zichtbaar door weersinvloeden en chemische processen.

Muurreclame De Zon Kampen

Gevelreclame ‘De Zon’ is bij toeval ontdekt

In december 2005 wordt Stichting Stadsherstel Kampen benaderd door een schildersbedrijf dat tijdens werkzaamheden aanwijzingen vindt voor een mogelijke reclame. SSK geeft opdracht voor onderzoek en de tekst van de reclame wordt blootgelegd.

Ook deze reclame zorgt voor een verrassing. Het blijkt dat het ‘Manufacturenmagazijn De Zon’, waarvoor de reclame is gemaakt, niet alleen gevestigd was aan de Oudestraat ergens op nummer 14? Het derde cijfer kan niet met zekerheid worden teruggehaald. Onder de Oudestraat bevindt zich tevens het eerste adres van ‘Manufacturenmagazijn De Zon’ aan de Buiten Nieuwstraat 67 ook het handje erbij wijst die kant op. De restaurateur kiest ervoor om Oudestraat 142 op de muur te schilderen omdat hier volgens hem vroeger ‘In de Goldene Sonne’ was gevestigd. Die gevelsteen bevindt zich nu op Oudestraat 154.

Door onderzoek wordt een foto gevonden van ‘Manufacturenmagazijn De Zon’. Het magazijn is dan gevestigd aan de Buiten Nieuwstraat 67. Eigenlijk zou het adres in de muurreclame dus gewijzigd moeten worden in Buiten Nieuwstraat 67, maar omdat er ook Oudestraat 14? heeft gestaan en de stijl van de reclame past bij die tijd heeft het bestuur van SSK besloten – om niet nieuwe kosten te hoeven maken – de 2 te laten wijzigen in een ?. Het blijft dus een toevallige ontdekking met een heel verhaal erachter dat niet helemaal terug te halen is.

Voetnoot
Kennis en informatie zijn opgedaan op de website van Stichting Stadsherstel Kampen